چرتکه ایپکا

چرتکه چوبی ایپکا:

ارزش مکانی اعداد:

چرتکه یک ابزار کارآمد و فوق العاده جهت درک مفهوم ارزش مکانی اعداد است. برای سهولت کار با چرتکه می‌توانید پایین‌ترین ردیف چرتکه را دسته یکی‌ها (یکان)، ردیف دوم ده‌تایی (دهگان)، ردیف سوم صدتایی (صدگان) و ... در نظر بگیرید؛ توجه داشته باشید که 10 مهره یکی، ارزشی برابر یک مهره ده‌تایی دارد و ارزش 10 مهره ده‌تایی با یک مهره صدتایی برابر است. ارزش گذاری مهره‌ها به همین صورت تا ردیف آخر ادامه پیدا می‌کند. به عنوان مثال: برای نمایش عدد 576 روی چرتکه 6 مهره از ردیف اول (یکان)، 7 مهره از ردیف دوم (دهگان) و پنج مهره از ردیف سوم (صدگان) باید جدا شود.

+ جمع اعداد:

هنگامی که کودک با مفهوم ارزش مکانی آشنا شد، می‌تواند از این دانش برای جمع و تفریق اعداد استفاده کند. برای عملیات جمع در چرتکه ابتدا با حرکت دادن مهره‌ها به سمت راست عدد مورد نظر را روی چرتکه نشان دهید و سپس مهره‌های عدد دوم را (با توجه به ارزش مکانی یکان، دهگان و ...) به مهره‌های سمت راست اضافه کنید. به عنوان مثال: اگر بخواهید عدد 6 را به عدد 9 اضافه کنید ابتدا 9 مهره در یکان به سمت راست برده سپس 6 مهره در یکان به سمت راست برده سپس 6 مهره به 9 مهره یکان اضافه کنید. در این صورت با اضافه کردن اولین مهره در سمت راست یکان ده مهره خواهید داشت که با ارزش یک مهره از ردیف دهگان برابر است. بنابراین تمام 10 مهره یکان را به سمت چپ برگردانده و یک مهره از دهگان را به سمت راست حرکت دهید؛ سپس 5 مهره باقیمانده از 6 مهره را در ردیف یکان به سمت راست حرکت دهید. حال 5 مهره در ردیف یکان و 1 مهره در ردیف دهگان وجود دارد که عدد 15 را نشان می‌دهد.

- تفریق اعداد:

برای عملیات تفریق در چرتکه ابتدا با حرکت دادن مهره‌ها به سمت راست عدد مورد نظر را روی چرتکه نشان دهید و سپس مهره‌های عدد دوم را با توجه به ارزش مکانی یکان، دهگان و...) از مهره‌های سمت راست کسر نمائید. به عنوان مثال اگر بخواهید عدد 65 را از عدد 89 کسر کنید ابتدا برای نمایش عدد 89 روی چرتکه 9 مهره از ردیف یکان و 8 مهره از ردیف دهگان را به سمت راست برده سپس برای تفریق عدد 65، 5 مهره از ردیف یکان و 5 مهره از ردیف دهگان جدا کرده و به سمت چپ حرکت دهید؛ حال 4 مهره در ردیف یکان و 2 مهره در ردیف دهگان وجود دارد که عدد 24 را نشان می‌دهد.

* ضرب اعداد:

عملیات ضرب در چرتکه در واقع به کمک چندین عملیات جمع قابل انجام است در واقع وقتی یک عدد در عدد دوم ضرب می‌شود، به این معنی است که به تعداد عدد دوم عدد اول با خودش جمع می‌شود. به عنوان مثال برای ضرب 4*6 در واقع 4 بار عدد 6 با خودش جمع می‌شود (24=6+6+6+6=4*6)

 تقسیم اعداد:

این عملیات از طریق تفریق‌های متوالی انجام می‌پذیرد. وقتی یک عدد (مقسوم) قرار است بر عددی دیگر (مقسوم علیه) تقسیم شود، پاسخ تقسیم (خارج قسمت)، تعداد دفعات تفریق مقسوم علیه از مقسوم می‌باشد تا وقتی مقسوم برابر صفر شود. به عنوان مثال برای تقسیم 6 بر 2 ابتدا 6 مهره از ردیف یکان را به سمت راست برده سپس عدد 2 را چندین بار از یکان کسر کرده تا مهره‌ای در ردیف یکان باقی نماند. با یک بار تفریق، 4 مهره، با دو بار تفریق، 2 مهره در یکان باقی می‌ماند و بعد از بار سوم مهره‌ای در ردیف یکان باقی نمی‌ماند. به این صورت سه بار عملیات تفریق انجام شده تا مقسوم صفر شود. در نتیجه حاصل این تقسیم عدد 3 می‌باشد.

بازی‌های ساده برای تقویت قدرت شمارش کودکان

بازی چیدن الگو:

تمام مهره‌ها را در یک سوی چرتکه قرار دهید. در بالاترین ردیف یک یا چند مهره را به سمت مقابل برده و از کودک بخواهید در ردیف زیرین همین عمل را تکرار کند.

به عنوان الگو شما می‌توانید در یک ردیف مهره‌ها را به تعداد مختلف دسته‌بندی کنید (مثلاً 2 مهره، 3 مهره، 1 مهره و 4 مهره) تا کودک نیز مطابق الگوی شما در ردیف زیرین عمل کند.

بازی شمارش:

از نقطه شروع، تعدادی از مهره‌ها را از یک سو به سوی دیگر برده و از کودک بخواهید تا مهره‌های جابه‌جا شده را شمرده و سپس تعداد مهره‌های باقی مانده را اعلام کند.